Przemilczana historia eugeniki
KATEGORIA: Kultura
„Nigdy nie jesteśmy równie pogrążeni w historii jak wtedy, gdy udajemy, że tak nie jest”
Eugenika (stgr. εὐγενής, eugenes „dobrze urodzony”) jest zbiorem teorii, głoszących możliwość wyodrębnienia pozytywnych cech gatunkowych w przyszłych pokoleniach, poprzez sztuczny dobór naturalny.
Współcześnie eugenika jest kojarzona głównie ze zbrodniczą ideologią nazistowskich Niemiec - pseudonauką, która głosiła konieczność odseparowania „czystych rasowo” Niemców od „podludzi” (Żydów, Romów, Słowian itd.), zagrażających zdrowemu i „czystemu” narodowi niemieckiemu. W XIX i XX wieku, przekonanie o własnej, genetycznej wyższości, towarzyszyło również białym kolonizatorom, zmuszającym podbitą ludność kolonii do katorżniczej pracy na rzecz „białych panów”. Przykładów wpływu eugeniki na historię jest znacznie więcej, bo ruchy eugeniczne, zyskiwały popularność wszędzie tam, gdzie wyzysk nieuprzywilejowanych klas społecznych potrzebował naukowego (pozornie) uzasadnienia.
„Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki” Elizabeth Catte to reportaż o mniej znanej stronie tego zjawiska. Autorka zabiera w nim czytelnika w swoje rodzinne strony, do miasteczka Stauton w stanie Wirginia i opisuje historię szpitala psychiatrycznego Western State Hospital. Miejsca, w którym w latach 1927-1964, poddano przymusowej sterylizacji 1700 osób, uznanych za niepożądane w idealnym społeczeństwie: biednych, chorych psychicznie, niezaradnych życiowo. Jest to podróż w czasy, w których dominowało „przekonanie, że problemy społeczne, mają źródło biologiczne”.
Elizabeth nie była naocznym świadkiem tamtych wydarzeń. Urodziła się wiele lat po ostatniej przymusowej sterylizacji. Teren byłego szpitala Western State Hospital zapamiętała przede wszystkim, jako plac budowy inwestycji deweloperskich powstających na jego gruzach. Lokalna społeczność miasteczka Stauton, była świadoma, że nowe osiedla powstają w miejsce dawnego Western State Hospital. W zbiorowej świadomości miejsce to jednak funkcjonowało przede wszystkim jako stary szpital dla weteranów wojny secesyjnej. Miejsce dumy i symbol tożsamości dla południa Stanów Zjednoczonych, zupełnie zamazujący stygmat eugeniki ciążący na tym miejscu.
To wybiórcze rozumienie historii, skłoniło autorkę do próby rozliczenia się z przeszłością. „Czysta Ameryka” jest dogłębną analizą ruchu eugenicznego w Stanach Zjednoczonych. Analizą łączącą wątki biograficzne, historyczne i społeczne, dającą głos ofiarom eugeniki, którym ten głos zabrano. To opowieść o nadużyciach ze strony władzy, dla której eugenika była prostą odpowiedzią na zbiorowy lęk przed innością. Nie znajdziemy w niej usprawiedliwień dla sprawców wyrządzonych krzywd, którzy postępowali w zgodzie z „duchem epoki”. Elizabeth Catte nie tłumaczy ich działań w żaden sposób, wprost nazywając ich czyny zbrodniami. Emocjonalny charakter reportażu dodaje mu autentyczności i stale przypomina o powiązaniach autorki z miejscem, które opisuje.
Mimo mrocznej tematyki, jest to również książka o nadziei na lepsze jutro; o działaniach osób, które nie bały się przeciwstawić obowiązującym normom i praktykom które sprawiły, że eugenika, opisana w książce słusznie odeszła w zapomnienie.
Jakub Skowron
Eugenika (stgr. εὐγενής, eugenes „dobrze urodzony”) jest zbiorem teorii, głoszących możliwość wyodrębnienia pozytywnych cech gatunkowych w przyszłych pokoleniach, poprzez sztuczny dobór naturalny.
Współcześnie eugenika jest kojarzona głównie ze zbrodniczą ideologią nazistowskich Niemiec - pseudonauką, która głosiła konieczność odseparowania „czystych rasowo” Niemców od „podludzi” (Żydów, Romów, Słowian itd.), zagrażających zdrowemu i „czystemu” narodowi niemieckiemu. W XIX i XX wieku, przekonanie o własnej, genetycznej wyższości, towarzyszyło również białym kolonizatorom, zmuszającym podbitą ludność kolonii do katorżniczej pracy na rzecz „białych panów”. Przykładów wpływu eugeniki na historię jest znacznie więcej, bo ruchy eugeniczne, zyskiwały popularność wszędzie tam, gdzie wyzysk nieuprzywilejowanych klas społecznych potrzebował naukowego (pozornie) uzasadnienia.
„Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki” Elizabeth Catte to reportaż o mniej znanej stronie tego zjawiska. Autorka zabiera w nim czytelnika w swoje rodzinne strony, do miasteczka Stauton w stanie Wirginia i opisuje historię szpitala psychiatrycznego Western State Hospital. Miejsca, w którym w latach 1927-1964, poddano przymusowej sterylizacji 1700 osób, uznanych za niepożądane w idealnym społeczeństwie: biednych, chorych psychicznie, niezaradnych życiowo. Jest to podróż w czasy, w których dominowało „przekonanie, że problemy społeczne, mają źródło biologiczne”.
Elizabeth nie była naocznym świadkiem tamtych wydarzeń. Urodziła się wiele lat po ostatniej przymusowej sterylizacji. Teren byłego szpitala Western State Hospital zapamiętała przede wszystkim, jako plac budowy inwestycji deweloperskich powstających na jego gruzach. Lokalna społeczność miasteczka Stauton, była świadoma, że nowe osiedla powstają w miejsce dawnego Western State Hospital. W zbiorowej świadomości miejsce to jednak funkcjonowało przede wszystkim jako stary szpital dla weteranów wojny secesyjnej. Miejsce dumy i symbol tożsamości dla południa Stanów Zjednoczonych, zupełnie zamazujący stygmat eugeniki ciążący na tym miejscu.
To wybiórcze rozumienie historii, skłoniło autorkę do próby rozliczenia się z przeszłością. „Czysta Ameryka” jest dogłębną analizą ruchu eugenicznego w Stanach Zjednoczonych. Analizą łączącą wątki biograficzne, historyczne i społeczne, dającą głos ofiarom eugeniki, którym ten głos zabrano. To opowieść o nadużyciach ze strony władzy, dla której eugenika była prostą odpowiedzią na zbiorowy lęk przed innością. Nie znajdziemy w niej usprawiedliwień dla sprawców wyrządzonych krzywd, którzy postępowali w zgodzie z „duchem epoki”. Elizabeth Catte nie tłumaczy ich działań w żaden sposób, wprost nazywając ich czyny zbrodniami. Emocjonalny charakter reportażu dodaje mu autentyczności i stale przypomina o powiązaniach autorki z miejscem, które opisuje.
Mimo mrocznej tematyki, jest to również książka o nadziei na lepsze jutro; o działaniach osób, które nie bały się przeciwstawić obowiązującym normom i praktykom które sprawiły, że eugenika, opisana w książce słusznie odeszła w zapomnienie.
Jakub Skowron